Orthodontie

Eén op de drie jongeren heeft tegenwoordig een beugel. De kans is dus groot dat je een paar mensen kent die behandeld worden door een orthodontist. Misschien heb je zelf ook wel een beugel, of zul je er binnenkort een krijgen. De Tandenfee doet momenteel eenvoudige orthodontie. Voor wat ingewikkelde orthodontie wordt de patiënt verwezen naar een specialist. Hier kunt u meer lezen over orthodontie.

Veel mensen denken dat de orthodontist alleen maar tanden ‘rechtzet’. Dit is gedeeltelijk ook wel waar: aan het eind van de behandeling heb je mooie rechte tanden en passen je kiezen goed op elkaar. Hier komt echter meer bij kijken dan alleen het verplaatsen van tanden of kiezen. Ook je kaken moeten in een goede positie worden gebracht en er moet een evenwicht worden bereikt tussen gebit, tong, wangen en lippen.

De orthodontist kijkt naar je gebit en naar je gezicht, hij maakt röntgenfoto’s en gipsmodellen, en hij beoordeelt in hoeverre je kaken nog zullen groeien. Vervolgens maakt hij een keuze uit de diverse soorten beugels die er zijn. De beugel is afgestemd op jouw gebit en op het gewenste eindresultaat.

Bij de meeste orthodontische behandelingen worden verschillende soorten beugels gebruikt. Als alles volgens plan verloopt heb je aan het eind van de behandeling een mooi en stabiel gebit. De duur van de behandeling kan variëren van enkele maanden tot een paar jaar.

Behandelingsfases

Een orthodontische behandeling bestaat uit een aantal stappen, van de inschrijving bij de orthodontiepraktijk tot de zogeheten retentiefase. De fase die het meeste tijd in beslag neemt is natuurlijk de actieve behandeling – de fase waarin je de beugel(s) draagt. Het behandelplan is opgesteld en besproken en wordt nu ten uitvoer gebracht. De orthodontist heeft zijn ‘huiswerk’ gedaan, en het zal nu mede van jouw medewerking afhangen of de gewenste resultaten worden bereikt. De orthodontist kan verschillende soorten beugels toepassen; iedere beugel heeft zijn eigen werkingsmechanisme. In een speciale animatiemodule (onderdeel van het hoofdstuk ‘Actieve behandeling’) wordt van de meest gebruikte beugels uitgelegd wat ze doen en hoe je ze moet dragen. Op die manier begrijp je ook beter waarom de orthodontist bepaalde instructies geeft en kun je zelf meehelpen aan een plezierige en succesvolle behandeling.

Inschrijving

Meestal is het de tandarts die als eerste ziet dat je tanden niet goed staan. Hij/zij zal je dan doorverwijzen naar een orthodontist. Over het algemeen zal de tandarts je naar een orthodontist sturen die hij/zij al kent, bijvoorbeeld omdat hij/zij er al eerder mee heeft samengewerkt.

Het is natuurlijk ook mogelijk dat je op eigen initiatief bij een orthodontist aanklopt of dat je ouders het nodig vinden dat er eens naar de stand van je tanden en kiezen wordt gekeken. Ook komt het vaak voor dat een broertje of zusje al een beugel draagt en dat je een keertje meegaat om ook naar jouw gebit te laten kijken.

Iedereen is vrij om zelf te kiezen welke orthodontist de behandeling uitvoert. Het is natuurlijk wel handig als de orthodontist bij jou in de buurt gevestigd is; je moet tenslotte regelmatig op controle komen. Ook is het belangrijk dat je het een beetje kunt vinden met je orthodontist; jullie zullen elkaar tenslotte toch regelmatig zien gedurende een periode van enkele jaren.

Een paar jaar geleden waren er te weinig orthodontisten en moest je na inschrijving nog een jaar of langer wachten. Tegenwoordig is dat probleem grotendeels opgelost; bij de meeste orthodontiepraktijken kun je vrij snel – binnen enkele maanden – terecht voor een eerste onderzoek.

Eerste consult

Tijdens het eerste bezoek zal de orthodontist beoordelen of je een beugel nodig hebt, en zo ja, wanneer de behandeling het beste kan worden gestart. Hij heeft hier ongeveer een kwartier tot een half uurtje voor nodig. De orthodontist zal in je mond kijken en daarbij vooral letten op de stand van tanden en kiezen en op de ontwikkeling van je gebit. Hij zal ook letten op het ‘profiel’ van je gezicht en op de stand van boven- en onderkaak. Verder spelen je leeftijd en de lichamelijke ontwikkeling een rol bij deze eerste inschatting.

De orthodontist zal ook willen weten of je zogeheten ‘functionele klachten’ hebt. Dit betekent dat je bijvoorbeeld problemen hebt met bijten of kauwen of dat je last hebt van slissen. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je verder geen klachten hebt, maar dat je het gewoon niet mooi vindt dat je tanden scheef staan. Toch kan het ook dan belangrijk zijn dat je een beugel krijgt; later kun je hier namelijk wel last van krijgen. En op jonge leeftijd is het nog relatief eenvoudig om je tanden en kiezen te verplaatsen; als je eenmaal volwassen bent wordt dit een stuk lastiger.

De orthodontist zal beoordelen welke ‘afwijking’ jij hebt, en inschatten hoe dit (eventueel) behandeld zou kunnen worden. De volgende vraag is dan wanneer deze behandeling het beste kan plaatsvinden; zo snel mogelijk beginnen of nog even wachten. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er nog gewacht moet worden totdat al je blijvende kiezen zijn doorgekomen.

Ben je wel gemotiveerd?

Als je niet begrijpt waarom een behandeling nodig is, zal de orthodontist proberen uit te leggen waarom het volgens hem wel goed is om een beugel te nemen. Ook je ouders willen natuurlijk weten wat er gaat gebeuren en waarom dit nodig is. Daarnaast is het – zeker voor je ouders – ook belangrijk om te weten wat de kosten zijn van een uitgebreid onderzoek en een eventueel daarop volgende behandeling.

De orthodontist zal je dus het een en ander uitleggen. Maar hij wil ook dingen van jou weten. Voor hem is het heel belangrijk om te weten hoe het staat met je motivatie en wat de houding is van je ouders ten opzichte van een orthodontische behandeling. De reden hiervoor is dat de behandeling enkele jaren kan duren en dat het succes van de behandeling voor een groot gedeelte afhankelijk is van jouw medewerking. Als jij je beugel niet vaak genoeg indoet is dat zowel voor jou als voor de orthodontist een probleem. Je moet dus wel zelf willen en bereid zijn om de aanwijzingen en adviezen van de orthodontist op te volgen.

Als je een beugel krijgt is het heel belangrijk dat de zogeheten ‘mondhygiëne’ in orde is, met andere woorden: de orthodontist zal kijken of je jouw tanden wel goed poetst . Zeker als je eenmaal een beugel hebt is dit belangrijk, want voedselresten kunnen gemakkelijk tussen de beugel blijven plakken en de kans op gaatjes wordt hierdoor vergroot. Als de behandeling doorgaat zul je niet alleen je tanden, maar ook je beugel goed moeten schoonhouden. Als de orthodontist niet tevreden is over de ‘mondhygiëne’ zal hij (nog) niet beginnen met de behandeling, maar je eerst verwijzen naar je eigen tandarts of naar de mondhygiënist(e).

Wat gaat er verder gebeuren? Na het eerste consult heeft de orthodontist al een goede indruk van de situatie in jouw mond en van de eventuele behandelmogelijkheden. Wanneer het niet nodig is om een beugel te dragen zal de orthodontist dit tegen je zeggen. Als hij denkt dat een behandeling wel nuttig is dan moet er eerst nog een uitgebreid onderzoek worden uitgevoerd.

Ook wanneer je zelf nog twijfelt – of je ouders – kan de orthodontist aanbieden om eerst dit uitgebreide onderzoek te doen, zodat jullie daarna een beslissing kunnen nemen. Pas na dit onderzoek wordt het definitieve besluit genomen om door te gaan of niet.

 

 

 

Foto’s van gebit en gezicht

Met (gewone) foto’s worden niet alleen de tanden in beeld gebracht, maar ook de stand van de tanden ten opzichte van de lippen en de vorm van het gezicht. Gedurende de behandeling zul je blijven groeien en zal dus ook de vorm van je gezicht veranderen. Orthodontische behandelingen zijn (deels) gericht op het beïnvloeden van de groei van je kaken. Zowel door de natuurlijke ontwikkeling als door de behandeling zijn er dus veranderingen in de vorm van je gezicht en het is daarom voor de orthodontist belangrijk om het ‘uitgangspunt’ (de beginsituatie) vast te leggen.

Gipsafdruk / wasbeet

Met een gipsmodel heeft de orthodontist een nauwkeurige kopie van de stand van je tanden en kiezen. Eerst moet er echter een afdruk van je gebit worden gemaakt in een soort stopverf – het bekende ‘happen’ – en daarna kan het model worden gemaakt.

De orthodontist heeft door het model informatie over de vorm van de tandbogen (een tandboog is de volledige rij tanden en kiezen van één kaak) en de ‘pasvorm’ van de boven- en ondertanden ten opzichte van elkaar. Dankzij het gipsmodel kan er een beugel worden gemaakt die precies in jouw mond past.

De wasbeet geeft informatie over de relatie tussen je boven- en onderkaak en dit is vooral belangrijk voor het ontwerp van een bepaald type beugel, namelijk de activator.

Bespreking diagnose & behandelplan

Een behandeling is pas zinvol als de voordelen groter zijn dan de nadelen. Het advies van de orthodontist kan dus ook zijn dat het niet zinvol is een behandeling uit te voeren. De orthodontist zal jou en je ouders vertellen wat de voor- en nadelen van wel en van niet behandelen zijn, inclusief eventueel aanwezige risico’s en de prognose (voorspelling) op de lange termijn.

Het kan zijn dat er meerdere behandelingsopties zijn. De orthodontist zal de voor- en nadelen toelichten. Daarbij moet je denken aan de totale tijdsduur van de behandeling, het type beugel dat je moet dragen en het te verwachten eindresultaat.

Jijzelf en je ouders moeten beslissen om al dan niet tot behandeling over te gaan. Ook de financiële aspecten van de behandeling zullen worden doorgesproken.

Natuurlijk kun je zelf ook vragen stellen aan de orthodontist. Je kunt dan bijvoorbeeld vragen welke beugel(s) je moet dragen, voor hoe lang, hoeveel uur per dag je de beugel moet dragen en hoe vaak je op controle moet komen.

Hieronder nog even de mogelijke uitkomsten van de bespreking op een rijtje:

• Van behandeling wordt afgezien.
• Behandeling wordt uitgesteld op advies van de orthodontist.
• Behandeling wordt uitgesteld omdat de patiënt dat wil.
• Het is noodzakelijk extra informatie te verzamelen alvorens advies kan worden gegeven.
• De patiënt heeft behoefte aan een ‘second opinion’.
• Er kan direct met de behandeling worden gestart.

Evaluatie eindresultaat

Aan het eind van de behandeling is de belangrijkste vraag natuurlijk of al de moeite die jij en je orthodontist hebben gedaan ook tot het gewenste resultaat heeft geleid. Het gaat er dan om of je zelf tevreden bent over je gebit en of de bereikte situatie ook op de lange termijn stabiel is.

Bij de evaluatie kan de orthodontist kiezen voor visuele inspectie, eindmodellen (bijvoorbeeld een nieuwe gipsafdruk), röntgenfoto’s en/of portret- en mondopnames. Met name eindmodellen vormen een zeer geschikt hulpmiddel; er kan namelijk een vergelijking worden gemaakt met het beginmodel. Röntgenfoto’s zullen alleen in bijzondere gevallen nodig zijn.

Jijzelf, je vader of moeder en de orthodontist zullen het eindresultaat met elkaar bespreken. Als iedereen tevreden is en er geen verbetering meer nodig of mogelijk is zijn we aangeland aan het eind van de actieve behandeling. De vaste apparatuur kan dan worden verwijderd of er wordt besloten dat je jouw uitneembare beugel niet meer hoeft te dragen.

Dit is dan het einde van de actieve behandeling en je gaat nu de laatste behandelingsfase in; de retentiefase. Deze fase is gericht op het vasthouden van het bereikte resultaat.